70 år med Hornady
Jubileum for verdens største leverandør av ladeutstyr
Etter andre verdskrig var det rikeleg med militærpatroner, men dårleg utval i jaktpatroner. Da starta Joyce Hornady å produsere eigne kuler.
Dei første åra etter andre verdskrig hadde amerikanske jegerar og skytterar rikeleg tilgang på militærpatroner frå overskotslagre, men desto dårlegare utval i jaktpatroner. Saman med etterkrigstidas gradvis betre økonomi, auka og interessa for jakt og skyting.
Joyce Hornady visste at tusenvis av amerikanske jegerar og skytterar ville ha det same som han ville ha: ei presis, dødeleg og påliteleg kule. Derfor starta han opp med å produsere sine eigne kuler i 1949, og derfor vart «Accurate, deadly, dependable» Hornadys varemerke. Den første kula var 30 kaliber 150 grs SP, ein bestseljar blant Hornadys jaktkuler i alle år etterpå. Neste år, med fire personar i produksjonsstaben, var salstala tredobla, og tidleg i sekstiåra hadde Hornady førti personar i arbeid. I 1979 vart ladeutstyr eit nytt satsingsområde med oppkjøpet av Pacific Tool Company.
Eit varemerke
Om «InterLock», som kom i 1977, ikkje var det første steget i Hornadys utvikling av jaktkuler, var nok likevel innføringa av InterLock i blyspisskuler eitt av dei viktigaste på den tid. Den innvendige ringen som skal halde blykjerna på plass inne i mantelen under ekspansjon, er ennå eit varemerke for Hornady blyspisskuler.
I seinare år har Hornadys sortiment av jaktkuler, matchkuler, hylser og ladeutstyr støtt og stadig blitt utvida. Så mykje at Hornady nå er størst av alle. Bare for å ta eit eksempel hadde Hornady heile 26 forskjellige ekspanderande jaktkuler i 30 kaliber siste gong eg gadd å telje. Bortsett frå krut og tennhetter er Hornady nå den aller største totalleverandør av alt heimeladaren måtte ha behov for.
I tillegg til ladekomponentar og ladeutstyr må og Hornadys patronproduksjon nemnast. For den er stor. I dag er Hornadys utval i riflepatroner atskillig større og betre enn det gamle storheiter som Remington og Winchester kan vise fram. Alle hornadypatroner er sjølvsagt ladd med Hornady-kuler.
Fremst i utvikling av jaktkuler
Utvalet i Hornady riflekuler er som sagt størst. Hornady er alt frå tradisjonell blyspiss i spiss, flat og rundnasa form, til moderne lodda og homogene jaktkuler. Så må det vel og seiast at sjølv om Hornady InterLock mange år har vore best i klassen til å ta opp nye trendar og produsere kuler med sin eigen stil, har likevel ikkje Hornady stått først og fremst i utvikling av jaktkuler. Hornady InterLock, som kom i 1977, var i grunnen meir eller mindre ein variant av Remingtons omtrent førti år eldre CoreLokt. Hornady InterBond var heller ikkje først blant jaktkuler med samanlodda mantel og blykjerne. GMX er så nær kopi av suksessen Barnes X/TSX/TTSX som ein kan kome utan å bli saksøkt i USA. Den største forskjellen er homogen tambak av omtrent same kvalitet som mantelen i andre Hornady kuler i GMX – TTSX er homogen koparkule.
Størst utval
Mange av Hornadys jaktkuler har plastspiss og høg bc, men heller ikkje her var Hornady først. Den første jaktkula med plasttupp, boattail og høg bc som vart ein stor kommersiell suksess var Nosler Ballistic Tip. Derimot var Hornady først ute med spisse plasttuppkuler for bøylerifler og rørmagasin med FTX og MonoFlex.
Men uansett om Hornady har tatt etter andre, er faktum at Hornady har størst utval i riflekuler i dag. Det einaste Hornady manglar på jaktkuler er delevegg for heilt effektiv ekspansjonsstopp som Nosler Partition og Swift A-Frame, men med det store utvalet i jaktkuler Hornady alt har er vel delevegg strengt tatt ikkje nødvendig.
Hornady InterLock
Dette er ei tradisjonell blyspisskule med enkel låsing av mantel og blykjerne. Som med dei fleste andre enkle blyspisskuler av kvalitet, er god presisjon standard for Hornady InterLock. Og om rifla er så vanskeleg og kresen at spiss SP ikkje gjev god nok presisjon er det verdt å prøve rundnasa RN om den finst i passande vekt. Butt kule med lang bereflate kan vere vegen til akseptabel presisjon frå dårlege løp. Uansett er Hornady InterLock like god i dag som nokon gong. I alle fall når den er ladd i patroner med utgangshastigheit som passar enkle blyspisskuler.
Hornady SST
Sjølv om SST står for Super Shock Tip, er det i realiteten ikkje særleg større forskjell på InterLock og SST enn at SST har plastspiss og høgare bc. Og at SST, som dei fleste andre plasttuppkuler, ekspanderer raskare og meir brutalt enn blyspiss av same vekt, konstruksjon og hastigheit. Så er det opp til deg om Hornady InterLock er betre egna kule til norsk storviltjakt enn SST.
Hornady InterBond
InterBond er Hornadys jaktkule med samanlodda mantel og blykjerne i moderne design med plasttupp og høg bc. Fakta er at Hornady InterBond har like høg bc som SST i same vekt, dermed passar nok og lodda InterBond betre i forhold til norske jegerars meining om ekspansjon, restvekt, inntrenging og blodslått kjøt. Hornady InterBond vert levera i mange kaliber og kulevekter, men diverre ikkje som 140 grs 6,5 mm. 129 grs er einaste 6,5 mm InterBond i skrivande stund.
Hornady GMX
Hornady produserer homogene GMX i dei fleste riflekaliber frå .224 og oppover.
I våre mest vanlege kaliber er 120 grs GMX einaste alternativ i 6,5 mm, så og 139 grs i 7 mm.
.308 kaliber er velsigna med GMX i vekt frå 110 til 180 grs, der 150 grs passar best i standardpatroner som 308 Winchester og 30–06. For elgjegeren med grøvre kaliber finst blyfrie GMX 180 grs i 8 mm, 185 grs .338, 250 grs 9,3 mm og 250 grs .375. Dei fleste for så vidt greie kulevekter til elgjakt, sjølv om 250 grs homogen er unødig og upraktisk tung og lang i forhold til 9,3x62-hastigheit.
Hornady ELD-X
ELD-X er det nyaste nye i jaktkuler frå Hornady. Kva er så nytt med ELD-X? Sjølv om det kanskje høyrest litt forenkla og lite entusiastisk ut, er, etter min meining, den viktigaste forskjellen på SST og ELD-X at nye ELD-X har endå høgare bc enn ikkje fullt så nye SST.
For å bruke .308 kaliber som eksempel har 178 grs ELD-X bc .545, 180 grs SST/InterBond bc .480. Og ikkje å forgløyme at ELD-X kjem i ein del nye og til dels uvanlege kulevekter. Som 178 og 212 grs i 308 kaliber, der svært lange 212 med bc på heile .673 er tilpassa langholdstrenden. Så og 6,5 mm 143 grs, 7 mm 175 grs og 308 kaliber 220 grs ELD-X.
Bortsett frå høg bc og eventuelle fordelar HeatShield plasttupp måtte ha på i overkant lange jakthold, er ELD-X etter mitt syn og erfaring likevel ikkje anna enn endå ei lettekspanderande jaktkule med plasttupp.
Hornady MonoFlex og FTX
FlexTip er Hornadys løysing på problemet spisse kuler er i rørmagasin, FTX med mantel og blykjerne i kaliber frå .338 til .458. Homogene MonoFlex kjem berre i tre utgåver, 140 grs for 30–30 Win, 140 grs for Marlin Express og 250 grs .458. Forresten er 140 grs MonoFlex lettast av alle homogene 30 kaliber kuler med lovleg vekt for storviltjakt, dermed storviltkula med minst rekyl. Heimeladaren som meiner rekyl er oppskrytt, men likevel jaktar med 308 Winchester og 30–06 bør prøve 140 grs Hornady MonoFlex. Resultatet er ekspansjonsdiameter i 30-klassen, med rekyl nærare 6,5x55.
Hornady V-Max
Presis og lettekspanderande er fellesnemnar for V-Max-kuler som blir produsert i småviltkaliber frå .17 og opp til .308. Maks ekspansjon er viktig for effektiv felling, men V-Max passar sjølvsagt dårleg til jakt på smått matvilt som fugl. Sjølv om svært ekspansjonsvillige kuler passar til kråkejakt, vil slike kuler i dei fleste tilfelle øydelegge fuglesteika ved skot på rype og orrfugl. Eller anna matvilt i same størrelse.
Hornady DGX
Dangerous Game eXpanding er i utgangspunktet kanskje minst interessant av alle kuler frå Hornady for norske jegerar. I alle fall til norsk jakt. Sjølv om DGX Bonded med tykk koparbelagt stålmantel og fastlodda blykjerne i kaliber frå .375 til .50 er laga for jakt på afrikansk storvilt, vil den sikkert gjere jobben som elgkule godt nok.
Hornady matchkuler
Om du likar best tradisjonell OTM eller moderne matchkule med plasttupp, Hornady produserar begge delar. Eller alle tre, med Match, A-Max og ELD-Match. Neste år er det fire, for det aller nyaste frå Hornady er matchkule med spiss aluminiumstupp.
Artikkelen ble opprinnelig publisert i Jakt
Denne saken ble første gang publisert 21/10 2019, og sist oppdatert 18/10 2019.
