Derfor gjer babyen oss lykkelig

- Den første tida med ein baby kan samanliknast med ei altoppslukande forelsking som stel all tid og merksemd. Verda vil aldri bli den same igjen, stadfestar jordmor Marry-Anne Hellan ved Akershus universitetssjukehus i Oslo.

- Nokre mødre gret uhemma av letnad og glede når fødselen er over. Fedre er gjerne meir rasjonelle, men dette er ei stund der heller ikkje far klarar å kontrollere kjenslene.

Den første kontakten

På barselavdelinga legg dei stor vekt på at spedbarnet skal få tid saman med foreldra like etter fødselen. For babyen er det ein ekstrem overgang å kome til verda og bli lagt i ei seng heilt aleine. Men får babyen liggje inntil foreldra sine kroppar, blir ikkje omveltinga så stor, ifølgje jordmora.

- Dei første 90 minutta etter fødselen er barnet ofte svært vakent og interessert i det som kjem nær munnen. Det har jo mors lukt i nasa frå før, og kjenner hjarteslaga og stemma hennar. Difor vil det å ha noko av mamma i munnen, nemleg brystet, kjennast veldig trygt, forklarar Hellan.

- Når barnet får kome på brystet til mor, eller får liggje saman med ho i senga, ser vi at det blir rolegare og skrik mindre. I dei tilfella der kvinna er svært sliten etter fødselen, hender det at vi ber pappaen kle av seg på overkroppen. Han blir gjerne litt forfjamsa då, men gjer som vi seier, og får barnet lagt tett inntil seg. Denne første hudkontakta gjer barnet veldig godt.

Gjensidig kjærleik

Babyen er heilt avhengig av at dei vaksne stiller opp og sett mange av sine eigne behov til sides. Som søvn.

- Før trudde ein det var hormonendringane til mor som gjorde at ho var så sensitiv for behova til barnet i barseltida, men undersøkingar viser at mannen har mange av dei same kjenslene og reaksjonane. Også nybakte fedre søv dårlegare, og er oppe om natta med ein spegel foran munnen på barnet for å sjekke at det pustar, fortel Marry-Anne Hellan.

Medfødd interesse

- Stemmene til mor og far, og rørslene og rytmen til mor, er velkjende for barnet i magen. Spedbarnet har altså ei medfødd, sosial interesse for foreldra sine, fortel Marit Bergum Hansen, leiar av Nasjonalt kompetansenettverk for sped- og småbarns psykiske helse.

- Den kjenslemessige tilknytinga og kjærleiken til barnet utviklar seg gjennom svangerskapet, og er ein del av naturen til menneska. Kjensla av at ditt barn er noko heilt spesielt, og trongen om å verne om det, kjem intuitivt når barnet er fødd.

Les mer:

Slik får du ullbodyen ren

Her er de vanligste bleietabbene

Ti foreldretabber du lett kan unngå

Har du iPhone? Sjekk ut vår Uke til uke-app i App Store

Hodestups forelska

Linda Garnås (33), mamma til Oda (6) og Olav (tre månader): Eg er vanvittig forelska. Det er ei forelsking som aldri tar slutt.

- Eg er vanvittig forelska. Heilt skrullete! Kjærleiken til Olav er større enn alt. Det er ei forelsking som aldri tar slutt.

Dei første månadene med ein baby er magiske. Tida finst ikkje. Eg lever i augneblinken, ein slags unntakstilstand. Dagen følgjer behova og rytmen til Olav. Det handlar om å vere, å nyte, å sove, å lukte.

Tar vare på kvart sekund

Første gong eg blei mamma, var eg meir overvelda. Denne gongen har eg tenkt å ta vare på kvart sekund av barseltida. Ikkje stresse så fælt.

Eg synest også det er annleis å ha fått ein gut enn ei jente. Kjærleiken er like sterk, men for meg kjennest det meir forunderleg og spesielt med ein gut. Oda var liksom meir likesinna.

For tida er det veldig mykje Olav og meg, medan mannen min tek seg av storesøster. Heile verda mi dreier seg om han.

Dramatisk fødsel

Olav vog berre 1800 gram då han blei fødd. No har han nesten tredobla vekta. Eg var 33 veker på veg då han måtte forløysast med hastekeisarsnitt. Det var dramatisk. Eg fekk alvorleg svangerskapsforgifting, preeklampsi. Frå den eine dagen til den andre fekk eg store hevingar i kroppen, månefjes og føter så tjukke som tømmerstokkar.

Eg blei lagt inn på Ullevål. Etter fire dagar der eg stadig blei dårlegare, måtte Olav ut. Det er berre fødsel som kan få så alvorleg svangerskapsforgifting til å gå tilbake. Alt var nok meir skummelt enn eg forstod då.

Kjende meg som eit dyr

Olav skreik då han kom ut, og det var ein letnad. Men det tok ei stund før eg fekk halde han. Eg låg bak skjermbrettet, og dei sprang ut med han med det same. Det var stikk imot alle instinkta mine. Eg kjende meg som eit dyr, alt eg ville var å halde Olav tett inntil meg, snuse på han, nærmast sleike han rein.

Men etter eit halvt minutt kom jordmor inn igjen og haldt han inn til kinnet mitt. Då tok han overraskande nok tak i nasa mi og klaup til. «Ok, han er sterk», tenkte eg då, og blei så letta. Først då var eg trygg på at guten min ville klare seg. Og då vart eg så forelska!

Kjærleik utan vilkår

Det var også sterkt då eg blei trilla ned til han igjen dagen etter, og eg fekk han på brystet for første gong. Då grein eg. Eg var framleis så dårleg at eg ikkje kunne ha han hos meg heile tida, noko som var frykteleg vanskeleg. Men alt blei betre då vi fekk kome heim.

Kjærleiken til Olav er utan vilkår. Den ligg i dei små tinga. Når han ser meg inn augo, eit smil når eg ammar, når vi vaknar om natta og eg sjølv er trøytt og gusten i fjeset, og han ser på meg med det største gliset, så klar for ein ny dag. Korte, kjærleiksfylde augneblink.

Sterkt omsorgsbehov

John-Ragnar Aarset (37), pappa til Herman (14 mnd) og Vilde Leah (4): Eg fekk eit stort behov for å gi omsorg då eg blei pappa.

- Då vi venta barn, var det mange som sa til meg at det å bli pappa ville bli det største eg hadde opplevd. «Jada, sikkert», tenkte eg, og var nesten litt redd for at eg ikkje ville føle det slik. Difor var det godt å få stadfesta at det faktisk stemte. Eg fekk sterke kjensler med det same, og grein masse etter begge fødslane.

Stort behov for å gi omsorg

Eg fekk eit stort behov for å gi omsorg då eg blei pappa. Brått blei det så tydeleg at andre var avhengige av meg. Det var heftig og litt uventa, men mest av alt fint.

Sidan Herman var ein stor gut som låg i seteleie, blei han fødd med keisarsnitt. Like etter fødselen blei han og eg sendt til eit eige rom, medan legane tok hand om mor etter inngrepet. Det var midt på natta, mørkt og stille. I fleire timar låg den vesle, nakne kroppen på brystet mitt, tett inntil.

Kombinasjonen av det spede, skjøre livet, og den kolossale livskrafta, og energien han hadde til å søkje etter mat, var sterk å oppleve. Det var ein av mine største pappa-augneblink.

Glad for tida eg får med borna

Også Leah fekk eg eit nært forhold til heilt frå starten av. Då jordmora la ho i armane mine og sa: «Her er dotter di», var det vanskeleg å halde tårene tilbake. Leah drakk berre flaske som liten, og mor måtte pumpe.

Det var litt av eit prosjekt, med oppvask, sterilisering og mating, der også eg måtte delta. Men eg er glad for den tida eg får saman med borna mine.

Eg har vore heime saman med begge to, fire og ein halv månad med Leah, og eg skal vere heime fem månader med Herman. Det har kanskje ikkje så mykje å seie for deira relasjon til meg, men det har mykje å seie for meg. Eg lærer dei å kjenne og utviklar meg som far.

Morosamt når vi kan prate saman

Men eg trur mi rolle som pappa vil bli viktigare etter kvart som dei veks til. Det er morosamt når dei kan prate, som Leah. Vi undrar oss saman over mykje rart. Det er herleg å få vere med å oppleve og utforske verda saman med ungane.

Ifølgje kona mi har eg blitt meir omsorgsfull og oppmerksam etter at eg blei pappa. Eg trur borna mine har gjort meg til eit meir kjærleg og omsynsfullt menneske.

Som ein ferie

Nina Farstadvoll (32), mamma til Nordahl (2) og Frimann (4 veker): Kjenslene kom litt etter litt, dei blei sterkare etter ei stund.

- Eg er i skikkeleg babyrus. Akkurat no er permisjonen som ein ferie. Frimann søv godt, og amminga går fint. Eg er så stolt, eg likar å få besøk og vise han fram.

Vi har ein gut frå før, Nordahl, som var som ein liten prins før Frimann blei fødd. Men han har ikkje vore sjalu. Det har gått mykje betre enn eg hadde trudd.

Ikkje like enkelt første gongen

Alt var ikkje like enkelt første gong eg blei mamma. Då var det så uvant, eg følte at eg mista delar av meg sjølv. Men no veit eg kva det handlar om.

Det første eg kjende etter fødselen, var letnad. Over at det var over, og over at babyen var frisk. Frimann blei fødd i vatn, på ABC-klinikken på Ullevål. Eg tok imot han sjølv. Eg har lese at born som blir fødde under vatn, er rolegare etter fødselen, dei får ikkje det same sjokket når dei kjem ut i verda.

Eg fekk Frimann på brystet med det same, og vi fekk god kontakt. «Vi kjem til å bli gode vener», tenkte eg då.

Tar ting i mitt eige tempo

Eg tar ting i mitt eige tempo no i starten. Då eg var heime med eldstemann, kom alle rundt meg med så mange råd. Eg fekk høyre at det var viktig at eg kom meg ut aleine, eg opplevde det nesten som eit press. Difor dro eg på kino ein kveld, men endte opp med å sakne babyen heile tida. Eg hadde ikkje behov for å vere aleine akkurat då. Med Nordahl strevde eg også lenge med å få han til å sove i eiga seng, for eg fekk høyre at det var best.

No stressar eg ikkje med det. Frimann søv i senga vår, inntil meg. Når eg vaknar om natta og får sjå dei mørke augo hans som kikkar på meg, er det ikkje så verst å måtte stå opp likevel.

All kosen er best

Det beste med å vere mamma til ein baby, er all kosen. Nordahl og Frimann er i tankane mine heile tida. Det er som ei forelsking. Kjenslene kom litt etter litt, dei blei sterkare etter ei stund. Ein treng litt tid på å bli kjend. Samtidig kjenner eg på ansvaret. Det kan vere litt skummelt.

Eg er ei sånn mor som bekymrar meg mykje. For at noko skal skje med borna mine, for trafikken. Det var tøft då storebror skulle byrje i barnehagen. Men det hjelpte då eg såg at han hadde det fint der.

Berusande kvardagslykke

Cathrine Barland Jensen (36), mamma til Anna (10 mnd): Saman med kjærleiken til Anna kom også redsla for å miste.

- Det var fantastisk å bli mor. Ubeskriveleg, på alle måtar. Men óg overveldande. Eg klarte ikkje å sjå for meg at eg verkeleg skulle bli mamma, før Anna var der.

Morskjensla vakna med det same Anna var fødd. Kroppen min fininnstilte seg på hennar basale behov, at ho måtte få mat og omsorg. Men eg opplevde ikkje den berusande forelskinga eller den store lukka som nokre mødre pratar om. Eg kjende mest på det praktiske ansvaret, og trongen til å verne om babyen min, at ho måtte vere trygg.

Berusande babylatter

Den berusande babyopplevinga fekk eg ei tid etter fødselen. Som første gongen Anna lo. Ho låg på teppet sitt, og eg leika litt med føtene hennar som eg ofte gjorde. Men brått satte ho i å le, ho ordentleg skrattlo! Og babylatter er jo det mest herlege i verda, det kan du ta opp og selje som rein energi. Eg hadde aldri tidlegare høyrd ho le og gjekk heilt i oppløysing, det var så fantastisk. Resten av den dagen gjorde eg ikkje anna enn å prøve å få ho til å le meir.

Eg opplev at lukka har kome nærmare etter at vi fekk Anna. Det må ikkje skje noko stort eller spesielt for at eg skal kjenne lukka. Den er til stades kvar dag, gjennom ho.

Som ein kveld eg satt og amma på rommet hennar, medan eg høyrde Thomas, mannen min, romstere ute på kjøkenet. Brått løfta Anna handa si og strauk meg over ansiktet. «Herregud. Sånn er livet mitt blitt. No er eg lykkeleg», tenkte eg då. Men den kjensla varar jo aldri så lenge om gongen.

Oslo blei heime

Anna gjorde leilegheita vår her i Oslo til ein heim. Ho bar med seg varmen. Eg kjem frå Mandal, og det har alltid vore heime for meg, sjølv etter mange år i Oslo. Men etter at Anna kom, var det Oslo som blei heime.

No som Anna nærmar seg eitt år, tør eg stole på magekjensla og ikkje berre høyre på gode råd frå andre. Eg var sist ute i venninnegjengen med å bli mor, så i starten bar eg med meg mange gode råd frå dei i bakhovudet. Det blei nesten litt for mykje, og eg blei redd at det å vere mamma ikkje skulle innfri forventningane, at det ikkje skulle bli slik eg hadde blitt fortald.

Eg hadde jo forventningar til meg sjølv også. Det kjende eg litt på med det same, «kvifor føler eg ikkje det same som dei», kunne eg tenkje. Men etter kvart blei eg meir trygg på meg sjølv som mamma.

Redsel for å miste

Saman med kjærleiken til Anna kom også redsla for å miste. Det å vere mamma er fantastisk og grusomt på same tid. Eg er så redd for at det skal skje noko med Anna. Om det gjer det, vil eg døy. Då eg gjekk gravid, var eg engsteleg for at ho ikkje skulle vere frisk. Etter at ho blei fødd, var eg redd ho skulle slutte å puste medan ho sov. Det er eg framleis. Men så er eg også ein sånn type som engstar meg fort.

Denne saken ble første gang publisert 01/10 2011, og sist oppdatert 30/04 2017.